Περι Αδειας Οδηγησης και Εκπαιδευσης Υποψηφιων Οδηγων

Ακόμα κι αν με κάποιο φιλόδοξο και ενθουσιώδη τρόπο προσπαθούσε κάποιος να ταυτίσει την έννοια της εκπαίδευσης ενός οδηγού με εκείνη που του δίνει το δικαίωμα να οδηγεί (δηλαδή της Άδειας Οδήγησης), θα έβρισκε μπροστά του αμέτρητα εμπόδια και δυσκολίες. Και αυτό γιατί το σύστημα των εξετάσεων για την απόκτηση ενός διπλώματος στην Ελλάδα, ελάχιστα ενδιαφέρεται για τις πραγματικές ικανότητες ενός υποψήφιου. Θα έλεγα πως εξετάζει περισσότερο την υπακοή και τη συμμόρφωσή του στους κανόνες που το ίδιο το σύστημα θέσπισε, αλλά κυρίως την αντοχή του στη σύγχυση που μπορεί να του προκαλέσουν οι συγκυρίες κατά της διάρκεια της σύντομης πρακτικής εξέτασης, αλλά και την ψυχολογική πίεση που συχνά επιφέρουν οι διαθέσεις του εκάστοτε εξεταστή.

Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί μία ακόμα μεγάλη παράμετρος, αυτή του ίδιου του Εκπαιδευτή Υποψηφίων Οδηγών Αυτοκινήτων και Μοτοσυκλετών, ο οποίος μέσα από τις υπηρεσίες που προσφέρει και για τις οποίες αμείβεται, θα έπρεπε με συνέπεια και υπευθυνότητα να προετοιμάζει τους μαθητές του άρτια, όχι μόνο για τις επικείμενες εξετάσεις αλλά και για ό,τι  ακολουθεί μετά από αυτές. Άλλωστε, μπορεί οι εν λόγω εξετάσεις να διαρκούν λίγα μονάχα λεπτά, ωστόσο, καλώς εχόντων των πραγμάτων, το δίπλωμα που θα εξασφαλίσει κάποιος θα έχει ισχύ μέχρι και τα γεράματά του. Βέβαια, η σωστή εκπαίδευση ενός υποψήφιου οδηγού είναι άρρηκτα συνυφασμένη με την εμπειρία αλλά και τις γνώσεις του ίδιου του εκπαιδευτή επάνω στο αντικείμενο. Κάτι το οποίο δεν είναι δυνατόν να προκύψει από την αντίστοιχη εκπαίδευση που λαμβάνει ο ίδιος ο εκπαιδευτής, αλλά ούτε και από τις εξετάσεις για την απόκτηση της άδειάς του. Ο λόγος είναι προφανής. Οι εξετάσεις αυτές βασίζονται στο ίδιο, ελλιπές νομικό πλαίσιο και ελάχιστα στα προσόντα του εκάστοτε δασκάλου που συχνά φθείρονται από τον χρόνο ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, μένουν στάσιμα ως αποτέλεσμα της έλλειψης σταθερής και συνεχούς επιμόρφωσης.

Κάπου εδώ τίθεται το εξής ερώτημα. Τι μπορεί να κάνει ακόμα κι ένας καλός εκπαιδευτής, μέσα στις λίγες ώρες που διαθέτει, ώστε να εκπαιδεύσει καταλλήλως κάποιον να οδηγεί. Η απάντηση είναι φυσικά αυτονόητη. Να τον εκπαιδεύσει! Το πρόβλημα που (δεν) παρατηρείται είναι ότι οι περισσότερες Σχολές Οδηγών διαμορφώνουν οδηγούς που ακόμη και αν περνάνε επιτυχώς τις εξετάσεις, στερούνται το θάρρος, τις απαιτούμενες ικανότητες και τελικά την αυτοεκτίμηση για να βγούνε αργότερα μόνοι τους στο δρόμο και να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και τις δυσκολίες της καθημερινής οδήγησης.

Ένα απλό και κλασικό παράδειγμα είναι η διαδικασία της στάθμευσης. Το μεγαλύτερο ποσοστό εκπαιδευτών διδάσκει τη συγκεκριμένη δοκιμασία με τη βοήθεια τακτικών που στην ουσία ελάχιστη σχέση έχουν με την πραγματική στάθμευση ενός οχήματος. Μάλιστα, κάποιοι εκπαιδευτές έχουν τοποθετήσει ακόμα και ψεύτικους δείκτες αλλαγής κατεύθυνσης στα πίσω πλαϊνά του αμαξώματος, δημιουργώντας ουσιαστικά την πλάνη (ή μήπως, ξεγελώντας) τόσο τον μαθητή (που θέλει να μάθει να παρκάρει), όσο και τον εξεταστή που, μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά, θα αποφανθεί ότι η δοκιμασία ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Δεν μπορώ να γνωρίζω αν ο μαθητής θα μπορέσει να περάσει τη συγκεκριμένη δοκιμασία εύκολα, ξέρω όμως ότι δε θα έχει την παραμικρή ιδέα για το πως τα κατάφερε, ούτε και τι θα κάνει όταν θα πρέπει να σταθμεύσει το δικό του αυτοκίνητο στη μέση μιας πολυσύχναστης οδού, και μάλιστα, με κλίση!

Κάπου εδώ, και για να προλάβω αυτούς που θα αντιδράσουν και θα πούνε για τους κανόνες και τις διαδικασίες των εξετάσεων, να πω ότι ουδέποτε εκπαίδευσα κάποιον μαθητή να σταθμεύει με τα λεγόμενα «σημάδια» στο αυτοκίνητο. Και στο πλήθος των μαθητών που πέρασαν από τα χέρια μου, τέσσερις μόνο από αυτούς δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν τη διαδικασία κατά τη διάρκεια των εξετάσεων και, κατά συνέπεια, απερρίφθησαν. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι υπόλοιποι δεν είχαν κανένα πρόβλημα να ανταπεξέλθουν στη συγκεκριμένη δοκιμασία. Και οι περισσότεροι από αυτούς οδήγησαν διαφορετικά αυτοκίνητα σε διαφορετικούς δρόμους την αμέσως επόμενη ημέρα των εξετάσεων. Χωρίς φοβίες, χωρίς δισταγμό αλλά με τις απαιτούμενες γνώσεις και ικανότητες, ακόμα κι αν τα καρδιοχτύπια ήταν λίγο πιο έντονα από τις προηγούμενες φορές.

Φυσικά, όπως συμβαίνει σε όλα τα επαγγέλματα, όλοι οι εκπαιδευτές δεν είναι ίδιοι. Τουλάχιστον στην Καβάλα, όπου ζω και ασκώ τα καθήκοντα του επαγγέλματος, υπάρχουν συνάδελφοι που προσπαθούν και καταφέρνουν να κάνουν τη δουλειά τους σωστά. Υπάρχουν όμως και οι άλλοι. Αυτό που, δυστυχώς, παρατηρείται, είναι ότι κάποιοι από αυτούς θεωρούν τους εαυτούς τους ειδήμονες σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση, κάτι που φυσικά δεν ισχύει – αλλά αυτό αποτελεί μια διαφορετική θεματική κι ένα διαφορετικό κείμενο που ο χρόνος θα φέρει αργότερα.

Κάπου εδώ να πω ότι θα μπορούσα να γράψω σελίδες ολόκληρες αναπτύσσοντας το παραπάνω παράδειγμα, όμως η επιμελήτρια μου ζήτησε να μην ξεπεράσω τις 600-700 λέξεις. Επίσης μου ανέφερε ότι μέσα από αυτό το μικρό κείμενο θα πρέπει να διαφημίσω την ίδια τη Σχολή μου, όμως προσωπικά πιστεύω ότι η καλύτερη διαφήμιση είναι οι επιτυχίες και τα όμορφα λόγια εκείνων που σε εμπιστεύτηκαν. Άλλωστε, όσο κι αν τα γραπτά μένουν στο χρόνο, θα πρέπει κάποιος να ξέρει να τα αναζητήσει πριν και αυτά χαθούν τελικά. Οι στιγμές, όμως, οι επιτυχίες σε δύσκολες συνθήκες και, εν τέλει, οι εμπειρίες που αποκομίζουμε, μένουνε για πάντα.

Αν έπρεπε να φτάσω σε ένα συμπέρασμα μετά τα όσα έγραψα παραπάνω είναι ότι δεν πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός από κανέναν μας. Αν θέλουμε να έχουμε καλύτερους και πιο συνεπείς οδηγούς, θα πρέπει να έχουμε καλύτερες Σχολές. Για να έχουμε όμως καλύτερες Σχολές, θα πρέπει να εκπαιδεύσουμε καλύτερα τους Εκπαιδευτές τους. Παράλληλα, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι βάσεις για ένα πιο τίμιο, πιο δίκαιο και πιο ειλικρινές σύστημα αξιολόγησης, τόσο των εκπαιδευτών όσο και των υποψήφιων οδηγών. Αλλά μέχρι να γίνει αυτό, ίσως θα πρέπει να κοιτάξουμε τους εαυτούς μας στον καθρέφτη και να αξιολογήσουμε πρώτα απ’ όλα οι ίδιοι μας τη δουλειά και τις υπηρεσίες που προσφέρουμε. Και στο κομμάτι που ο καθένας μπορεί και θέλει, να μη σταματήσουμε να αναζητούμε τη βελτίωση. Πρώτα ως χαρακτήρες και μετά ως επαγγελματίες.

Άλλωστε, σωστή εκπαίδευση σημαίνει σωστή οδηγική συμπεριφορά και πρόβλεψη των κινδύνων, κάτι που εκ των πραγμάτων συνεπάγεται λιγότερα ατυχήματα στο δρόμο. Αυτός δεν είναι και ο απώτερος στόχος μας;

 

Καβάλα – 2019

Χρήστος Ζαφειριάδης

Εκπαιδευτής Υποψήφιων Οδηγών Αυτοκινήτων και Μοτοσυκλετών